ЖАЗЫЛЫМ
Тапсырма. Сөйлемдерді талғаулы немесе себеп-салдар салалас
сөйлемнің бір сыңары ретінде алып, сөйлем құра.
Үлгі: Қазақстанның жер қойнауы қорының көлемі жөнінен (Каспий
Әлі де көп игерілмеген табиғи бай- шельфіндегі энергия ресурсы
лықтарға толы не болмаса олар есепке алмағанда) дүниежүзінде
жартылай ғана игерілген.
12 орында, газ бен газ конденсаты
Қазақстанның жер қойнауы әлі жөнінде 15 орында тұр. Қазақстан
де көп бөлігі игерілмеген табиғи үлесіне әлемдегі табылған және
байлықтарға толы дам 45бл​

ответ:

аяз би жаманұлы – қазақ халқының ежелден елге аты мәшһүр болған, аты аңызға айналып кеткен ақылгөй абыз, шешен, биі. оның есімі бүгінгі ұрпаққа «аяз би» ертегісі һәм «аяз би әлініңді біл, құмырсқа жолыңды біл» дейтін қанатты нақыл сөз арқылы сақталып жеткен. аяз бидің ғұмырнамасы жөнінде әр түрлі деректер бар. майқы би мән ң шежіресін жазған шапырашты қазбек бек тауасарұлы өзінің «түп - тұқияннан өзіме дейін» дейтін кітабында аяз бидің және оның серігі құмырсқа батырды «майқы би дәуірінде өмір сүрген, майқы мәнұлының оң жағында отыратын сенімді ақылгөй билер еді», - деп жазады. сонда бұл дерек бойынша, аяз би хижра жыл санауынан 711 жылы бұрын туып, 800 жылы дүниеден өткен, майқы мәнұлының замандасы болып шығады. ал зерттеуші ұлының «алтын сандық» атты кітабындағы шағын мәліметте аяз би хиуа хандығы дәуірінде өмір сүрген тарихи деп, оны xi - xii ғасырға жатқызады. бұл – әлі тереңірек зерттеуді қажет ететін мәселе.

аяз бидің қандай би болғаны, ілік қадір - қасиеті жөнінде қазақ энциклопедиясында былай жазылған: «бұрынғы қойшы, кедей аяз өзінің ақылдылығы, даналығы арқасында уәзір болады. ол мадан ханның бірнеше сынынан өтеді. оған шөп жаманы – қоға, құс жаманы – сауысқан екенін дәлелдеп береді. ханның тұлпарының сиырға, өзінің қара халыққа шатыстығын айырады. шартты жұмбағын шешіп, бай қызы меңді сұлуға үйленеді, ханның күншіл, ақылсыз қырық уәзірін өлімнен құтқарады. аяздың даналығын, достыққа адалдығын, сертке беріктігін, қайырымдылығын, әділдігін мадан мойындап, халық қалап, оны хан етіп көтереді».

майқы би өзінің төңірегіне ақылды, дана, би, шешендерді, батыр, , көріпкел әулиелерді көп жинап, олармен ақылдасып отырады. майқының әндір, мәді деген аспан әлемін, жұлдыздар сырын болжайтын білімпаздары болған. олар аспанға, жұлдыздарға қарап, мал - шаруа жайын, егіншілікке қолайлы мерзімді күні бұрын болжап, халыққа пайдасын тигізеді. ал аяз би сияқты дана билеріне өзінің оң жағынан орын береді екен. аяз бидің құмырсқа деген әрі би, әрі батыр жан серігі болыпты. қайда барса да екеуі жұбын жазбай жүреді. ол екеуі майқы бидің сілтеуімен қазылық құрып, көбінесе ел мен ел арасындағы елшілік, бітімгершілікпен айналысады. сондықтан да майқы би аяз би мен құмырсқаға көбінесе арқа сүйеп, оларға сенеді. ол екеуімен майқы би халық тағдыры, ел жағдайы, шаруа қамы жөнінде жиі - жиі ақылдасып, ой - пікір алысып отырады. кейде дәл жауап айта алмай, шалыс басқан заматта оларға ескерту жасап түзеп, бағыт беріп жібереді екен. бір жолы ол екеуі жарыса сөйлеп, майқының алдын кес - кестей беріпті, сонда майқы би оларға былай депті:

билер бүгін майқының алдын кесесің,

ертең жұрттың төбесін тесесің.

майқының да айтатын кебі бар,

айтуға аузының да ебі бар.

хан сөзінің қашанда бәрі дұрыс,

әзір сөзіме болма бұрыс,

ақылым алжыған жоқ,

ондайды болжағам жоқ,

орынсыз ауыз ашсаң,

екі би басарсың шоқ.

аяз би әліңді біл,

құмырсқа жолыңды біл.

ел арасында «аяз би әліңді біл, құмырсқа жолыңды біл» деген нақыл сөз содан қалса керек.

Анаға хат.

Сәлем менің сүйікті анашым.Сіздің жылы мейірімге толы жүзіңіз,аялы алақаныңыз,қоңыр әдемі даусыңыз,ұзын қара бұрымыңыз мен үшін әлемнің жарығы.Сіз мына дүниеде маған жарық беріп жол сілтейтін жарық әлемімсіз,түнде жарық жұлдызымсыз анашым.Сіздің:Айналайын ұлым,оқуыңды жақсы оқы,ертең жоғарғы оқуға түсесің,мықты білімді азамат боласың,-деген сөзіңіз маған қуат береді.Өзім үшін әрі сізді ренжітпеу үшінде сабақтарыма мұқият қарап,жақсы бағалар алуға тырысып жүрмін.Бірде демалыста кішкене ініме қарауды тапсырып,дүкенге кеткен кезіңізде мен шамалы оғаш қылық жасадым.Ойыншықпен ойнап отырған ініме қарамай телефонның ойынына кіріп кеттіппін.Ол орындықтан құлап маңдайын жаралап алды.Сіз келгесін інімді көріп,маған ұрыстыңыз.Мен сізді ренжітіп алғаныма қатты өкіндім.Сіз інімнің маңдайын таңып жатқанда барып кешірім сұрадым.Сіз:Ұлым өзіңе айтылған нәрсені мұқият орында,міндетіңе алдыңба соны орындауға тырыс,-деп,басымнан сипадыңыз.Өзім ініме қарамай,ойнап кеткеніме қатты ұялдым.Анамның ақылынан кейін өз істеріме байыппен қарайтын болдым.Анам кей істерімді қолдап,кей істерімді жасауға болмайтынын айтып,түсіндіріп отырады.Анашымда менің жақсы адам болғанымды қалайтынын білемін.Сол үшінде сабағымды жақсы оқып,тентектігімді жеңіп,тәртіпті болуға тырысып жүрмін.Қазірде сабағымды жақсы оқимын.Музыка мектебінде гитара классында оқып жүрмін.Спорттада жетістіктерім жетеді,дзюдо секциясына қатысамын.Міне көктемде келді.Әкеммен бақшада жеміс ағаштарын отырғызамыз.Ақылшы қамқор анама,асқар таудай әкеме,маған осы бақытты өмірді сыйлағаны үшін алғысым шексіз.Өмірлеріңіз ұзақ болсын анашым,әкешім,сіздер барда мен бақыттымын.