Папулярнасць твора “людзі на ” іван мележ тлумачыў арганічнай сувяззю свайго светапогляду з крыніцамі народнай мудрасці, з вядомым жыццём палескай вёскі. «здаецца, ніколі не было мне такое знаёмае і дарагое тое, пра што я пісаў цяжка сказаць, колькі б магло працягвацца блуканне па пакутах маладой жанчыны, каб яна не адважылася, нарэшце, выбрацца з таго становішча, у якім апынулася. адным з самых прывабных у творы з\'яўляецца вобраз ганны чарнушкі. на старонках рамана ганна паўстае перад намі ўжо дарослай дзяўчынай, але мы з лёгкасцю ўяўляем яе дзяцінства: беднасць, цяжкая праца на полі, у хаце. звычайнае жыццё сялянскай дзяўчыны.васiля яна спачатку не вылучала з лiку сваiх равеснiкау. усе пачалось з летняга вечара на сенажацi, калi у iх адбылося першае нясмелае каханне. на вачах ганна вырастае ў незвычайна прыгожую дзяучыну, поўную годнасцi, чалавечай шчырасцi, дабраты i спагадлiвасцi. з псiхалагiчнай абгрунтаванасцю раскрывалася першае каханне дзяучыны. яна пакахала глыбока, з усiм жарам нерастрачаных пачуццяў. з глыбiней намалявана трагедыя дзяўчыны, якая, кахаючы аднаго, сiлай няўмольных абставiн вымушана выйсцi замуж за другога. раман усебакова iмкнецца абгрунтаваць, чаму ганна, у якой развiта пачуцце уласнай годнасцi, якая не церпiць прымусу i сляпога падначалення чужой волi, вырашыла выйсцi за яўхiма. нялегка дасталося ей гэтае рашэнне.пасля сватання ганна пачынае жыць “у нейкiм сне”. яна робiць усе па заведзенаму звычаю, але аутаматычна, без душы i ахвоты. “сцерпiцца – злюбiцца,\" угаворвала сябе ганна. але не злюбiлася i не сцярпелася. i чым даужэй яна жыве у сям\'i глушака, тым больш выразна разумее усю жахлiвасць свайго становiшча. асаблiва адчула ганна свае становiшча жонкi-рабынi, калi нарадзiла дзiця. стары глушак прымусiу яе ехаць на сенакос разам з верачкай, дзе тая захварэла, а пазней - памерла. \"бог дау -- бог узяу\", -- вось рэакцыя глушакоу на смерць дзiцяцi.пасля смерцi дачкi ганна не можа больш жыць побач са сваiмi \"сведкамi\", нелюбiмым мужам. яна кiдае глушакоу i iдзе працаваць у школу, якая становiцца часовым прыстанiшчам на яе жыццевым шляху. лес ганны склауся нялегка. надзеi на вяртанне былога кахання не апраудалiся (васiль застауся з зямлей). зварот у бацькаву хату душэунага спакою не прынес, пасля сустрэч з башлыковым засталiся прыкрасць i горкая агiда.вобраз ганны нечым нагадвае мне галоўную гераіню паэмы я. купалы «бандароўна». прыгожая знешнасць, багаты ўнутраны свет, цвёрды, незалежны характар — усё гэта яднае гераінь двух адметных твораў беларускай літаратуры.
Главный герой — глухонемой дворник герасим. барыня взяла его из деревни, где он жил один и считался «самым исправным тягловым мужиком». герасиму не понравилось его новое житье в москве. работа дворника казалась ему шуткой после тяжелого крестьянского труда. он не понимал, зачем его взяли в москву, скучал по деревне и тосковал в одиночестве. постепенно герасим стал привыкать к новой жизни. но через некоторое время случилось неприятное происшествие. полюбилась ему кроткая, молчаливая, белокурая женщина — прачка татьяна. но барыня выдала ее замуж за пьяницу капитона климова и отправила в деревню. герасим горевал. он пошел проводить до заставы татьяну, потом бродил вдоль реки. вдруг ему показалось, что в воде у самого берега что-то барахтается. это была несчастная собачонка. «ни одна мать так не ухаживает за своим ребенком, как ухаживал герасим за своей питомицей». он назвал ее муму. она страстно привязалась к герасиму, и все люди в доме полюбили ее.
