Біз Қарағанды қаласында тұрамыз. Біздің отбасымыз үлкен. Менің атам, әжем және әке-шешем бар. Атам 65 жаста. Әжем 62 жаста. Атамның аты – Есен. Әжемнің аты – Зере. Олар зейнеткерлер. Ал әкем – Қанат, шешем – Гүлнәр. Әкем осы қалада кенші. Шешем - дәрігер. Менің екі ағам, әпкем және қарындасым бар. Үлкен ағам Серік үйленген. Ол – экономист. Жеңгем Сәуле – есепші. Екінші ағам – студент. Ол Алматыда оқиды. Ал әпкем Әлия мен жездем Мақсат Теміртауда тұрады. Олар Тұран Әлем банкісінде жұмыс істейді. Қарындасым Әсел мектепте 10-сыныпта оқиды. Мен Қарағанды мемлекеттік университетінің экономика факультетінде оқимын.
Тапсырмалар:
Сөздермен танысыңыз. Тыңдаңыз. Оқыңыз. Жазыңыз. Айтып жаттығыңыз! Ерекше дыбыстарға көңіл аударыңыз. Сөздерді бөліп алып, фонетикалық талдау жасаңыз: Отбасы, жанұя, ата, әже, әке, шеше, ата-ана, аға, жеңге, жезде, сіңілі, қарындас, іні, бауыр.
Мәтінді үнтаспадан тыңдаңыз.
Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, орыс тіліне аударыңыз.
Сұрақтарға жауап беріңіз:
Сендер қандай қалада тұрасыңдар?
Отбастарың қандай, онда кімдер бар?
Атаң мен әжең неше жаста?
Олар жұмыс істей ме, әлде зейнеткер ме?
Әкең мен шешеңнің мамандығы кім?
Сенің ағаң, әпкең, қарындасың бар ма?
Сенің туғандарың қайда жұмыс істейді?
Өзің ше?
Глоссаридің көмегімен мына сөздерді сөз құрамына талда: қаласында, біздің, отбасымыз, менің, атам, әжем, қарындасым, есепші, кенші, банкісінде, олар, университетінің.
Өзіңнің отбасың туралы шағын әңгіме жаз.
7. Мына кестеге туыстық атауларды толтырыңыз.
Отбасы
2-Мәтін: Отбасы және менің туыстарым Менің отбасым – үлкен отбасы, туыстарым да көп. Оған мен қуанамын. Менің атам мен әжем өте еңбекқор адамдар. Олар Қарқаралы ауданы Томар ауылында тұрады. Зейнеткер болса да, жеке шаруашылықпен айналысады. Ол кісілерден көп үйренуге болады.
Ата-анам Астана қаласында тұрады. Екеуінің де мамандығы экономист, фирмада жұмыс істейді. Әкем Әсет - фирманың бас маманы. Шешем Сәмиға – бөлім меңгерушісі. Үлкен ағам Айдын Қарағанды қаласындағы «Орталық Қазақстан» газетінің тілшісі, өзінің отбасы бар. Екінші ағам Атырауда тұрады, үйленген. Қарындасым Айдана медицина колледжінің студенті. Мен Қарағанды мемлекеттік университетінің химия факультетінде химик мамандығында оқимын.
Немере-шөберелері барғанда, атам мен әжемнің қуанышында шек болмайды. Немере-шөберелері жазғы демалыста ата-әжелерімен бірге демалады. Атырау қаласында немере апайымыз тұрады. Ол кісі Астанаға, Қарағандыға келіп тұрады. Біз де Атырауға, ағама жиі барамыз. «Ағасы бардың жағасы бар, інісі бардың тынысы бар» деп дұрыс айтылған, біз бір-бірімізге көмектесеміз, көрмесек, сағынамыз. Біздің туысқандар өте тату.
Тапсырмалар:
Мәтінді үнтаспадан тыңдаңыз.
Мәтінді бөлімге бөліп оқыңыздар.
Таныс емес сөздерді теріп жазыңыз. Сөздікпен аударыңыз.
Жаңа сөздердің айтылуын үнтаспадан тыңдаңыз, қайталап оқыңыз, жазыңыз, айтып жаттығыңыз:
Біз Қарағанды қаласында тұрамыз. Біздің отбасымыз үлкен. Менің атам, әжем және әке-шешем бар. Атам 65 жаста. Әжем 62 жаста. Атамның аты – Есен. Әжемнің аты – Зере. Олар зейнеткерлер. Ал әкем – Қанат, шешем – Гүлнәр. Әкем осы қалада кенші. Шешем - дәрігер. Менің екі ағам, әпкем және қарындасым бар. Үлкен ағам Серік үйленген. Ол – экономист. Жеңгем Сәуле – есепші. Екінші ағам – студент. Ол Алматыда оқиды. Ал әпкем Әлия мен жездем Мақсат Теміртауда тұрады. Олар Тұран Әлем банкісінде жұмыс істейді. Қарындасым Әсел мектепте 10-сыныпта оқиды. Мен Қарағанды мемлекеттік университетінің экономика факультетінде оқимын.
Тапсырмалар:
Сөздермен танысыңыз. Тыңдаңыз. Оқыңыз. Жазыңыз. Айтып жаттығыңыз! Ерекше дыбыстарға көңіл аударыңыз. Сөздерді бөліп алып, фонетикалық талдау жасаңыз: Отбасы, жанұя, ата, әже, әке, шеше, ата-ана, аға, жеңге, жезде, сіңілі, қарындас, іні, бауыр.
Мәтінді үнтаспадан тыңдаңыз.
Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, орыс тіліне аударыңыз.
Сұрақтарға жауап беріңіз:
Сендер қандай қалада тұрасыңдар?
Отбастарың қандай, онда кімдер бар?
Атаң мен әжең неше жаста?
Олар жұмыс істей ме, әлде зейнеткер ме?
Әкең мен шешеңнің мамандығы кім?
Сенің ағаң, әпкең, қарындасың бар ма?
Сенің туғандарың қайда жұмыс істейді?
Өзің ше?
Глоссаридің көмегімен мына сөздерді сөз құрамына талда: қаласында, біздің, отбасымыз, менің, атам, әжем, қарындасым, есепші, кенші, банкісінде, олар, университетінің.
Өзіңнің отбасың туралы шағын әңгіме жаз.
7. Мына кестеге туыстық атауларды толтырыңыз.
Отбасы
2-Мәтін: Отбасы және менің туыстарым
Менің отбасым – үлкен отбасы, туыстарым да көп. Оған мен қуанамын. Менің атам мен әжем өте еңбекқор адамдар. Олар Қарқаралы ауданы Томар ауылында тұрады. Зейнеткер болса да, жеке шаруашылықпен айналысады. Ол кісілерден көп үйренуге болады.
Ата-анам Астана қаласында тұрады. Екеуінің де мамандығы экономист, фирмада жұмыс істейді. Әкем Әсет - фирманың бас маманы. Шешем Сәмиға – бөлім меңгерушісі. Үлкен ағам Айдын Қарағанды қаласындағы «Орталық Қазақстан» газетінің тілшісі, өзінің отбасы бар. Екінші ағам Атырауда тұрады, үйленген. Қарындасым Айдана медицина колледжінің студенті. Мен Қарағанды мемлекеттік университетінің химия факультетінде химик мамандығында оқимын.
Немере-шөберелері барғанда, атам мен әжемнің қуанышында шек болмайды. Немере-шөберелері жазғы демалыста ата-әжелерімен бірге демалады. Атырау қаласында немере апайымыз тұрады. Ол кісі Астанаға, Қарағандыға келіп тұрады. Біз де Атырауға, ағама жиі барамыз. «Ағасы бардың жағасы бар, інісі бардың тынысы бар» деп дұрыс айтылған, біз бір-бірімізге көмектесеміз, көрмесек, сағынамыз. Біздің туысқандар өте тату.
Тапсырмалар:
Мәтінді үнтаспадан тыңдаңыз.
Мәтінді бөлімге бөліп оқыңыздар.
Таныс емес сөздерді теріп жазыңыз. Сөздікпен аударыңыз.
Жаңа сөздердің айтылуын үнтаспадан тыңдаңыз, қайталап оқыңыз, жазыңыз, айтып жаттығыңыз:
Зейнеткер, қарт, қария, ағайын, нағашы, туыс, жекжат, қайын аға, ата-ене, қайын сіңілі, құда, құдағи, күйеу бала, келін, жиен немере, шөбере, шөпшек, немене.
Мәтінге қарап отырып өзіңіздің жекжат, туыстарыңыз туралы жазыңыз.
Туысқандар және отбасы туралы досыңызбен әңгімелесіңіз.
Бос орындарғы тиісті сөздерді тауып қойыңыз:
1 a
2 a
3 ә
4б
5в
6в
7а
8 жолдас товарищ
қарындас мл.сестра
тату дружный
немере внук, внучка
аға ст.брат
іні мл.брат
жиен племянник
танысу знакомство
жақын близкий, родной
дәстүр традиция, обычай
Пошаговое объяснение:
2 задание
От-ба-сы-мыз 4буын, 9әріп, 9дыбыс
о-дауысты, жуан, ашық, еріндік
т-дауыссыз, қатаң
б-дауыссыз үнді
а-дауысты, ашық, жуан, езулік
с-дауыссыз, қатаң
ы-дауысты, жуан, қысаң, езулік
м-дауыссыз үнді
ы-дауысты, жуан, қысаң, езулік
з- дауыссыз, ұяң
шө-бе-ре-сі 4 буын 8әріп 8дыбыс
ш-дауыссыз, қатаң
ө-дауысты, жіңішке, ашық, еріндік
б-дауыссыз, ұяң
е-дауысты, ашық, жіңішке, езулік
р-дауыссыз, үнді
е-
с-дауыссыз, қатаң
і-дауысты, жіңішке, қысаң, езулік
мү ше ле рі 4буын 8әріп 8дыбыс
м-дауыссыз, үнді
ү-дауысты, жіңішке, қысаң, еріндік
ш-дауыссыз қатаң
е-
л-дауыссыз үнді
е-
р-дауыссыз, үнді
і-
3.О-қу-шы-лар
о, қу, шы-ашық буындар
лар-бітеу буын
ә-кем
ә -ашық буын
кем -бітеу буын
а-ғам-ның
а-ашық буын
ғам, ның - бітеу буындар
дәс-түр-лер
барлығы бітеу буын
от-ба-сы-мыз-дың
от-тұйық буын
ба, сы - ашық
мыз, дың -бітеу буындар