10.Адзначце складаназалежныя сказы з сузалежным неаднародным
падпарадкаваннем даданых частак: 1) Я раскажу табе, як прыходзіць сюды
вясна, як слаба і хвалююча пахнуць тады на дрэвах пупышкі, як чарнее сад на
вечаровай ружовасці неба; 2) Калі доўга назіраць за адным і тым жа ўчасткам
неба, асабліва ў сярэдзіне жніўня, лістапада або снежня, можна ўбачыць, як
метэоры з’яўляюцца на небе адзін за адным, веерам вылятаючы з аднаго
месца; 3) Валера ўстае, каб зачыніць дзверы, а заадно і паглядзець, што там у
лазні; 4) Даніла яшчэ трошкі пастаяў, правёў позіркам Тамаша, які хутка знік
у густым алешніку, і рушыў да чародак маладых бяроз, што бялелі наперадзе;
5) Праўда, ёсць адна аўтаручка, якая захоўваецца ў мяне ўжо дваццаць гадоў
і якой я цяпер пішу гэтыя радкі.
11.Пабудуйце гарызантальную схему 3-га сказа з задання 10:
12.Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба
паставіць коску: 1) І вось тут баба першыню задаволена ўсміхнулася,
калі ўбачыла_ як у яе ўнучкі спрытна ходзяць рукі, месячы цеста; 2) Каб
хлопчык трохі падцягнуўся_ настаўніца параіла часцей пісаць дыктанты
дома; 3) А вы чулі, што_ калі хто наглядзіцца ў азёрную ваду і памыецца ёю,
дык прыгажэйшым становіцца? 4) Ад бярозы, што пад ветрам раз-пораз
прыпадала да акна, адарваўся і прыліп жоўты лісток; 5) Калі сціхаюць
самалёты, чуваць, як клепяць у вёсцы косы, бразгаюць у некага ля студні
вёдры_ і кудахчуць на ўсё горла куры.
13.Адзначце бяззлучнікавыя складаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены
знакі прыпынку паміж часткамі: 1) Якія ў нас дзверы нізкія – чуць шыю не
звярнуў; 2) Я чысціў рыбу, Руслан абіраў бульбу, Валодзька збіраў галлё для
кастра, дапамагаў ва ўсім; 3) Расплюшчыла Натка вочы, глядзіць – сонейка ў
пакоі; 4) Радасна віталі новы дзень птушкі – звінелі ў вышыні жаваранкі,
мітусіліся каля шпакоўніц у садах і пад стрэхамі шпакі; 5) Уздыхнуў Алёшка:
давялзецца стрыгчыся.
14.Адзначце складаныя сказы з бяззлучнікавай і падпарадкавальнай
сувяззю частак: 1) Я нават узрадаваўся: ёсць магчымасць прайсціся па
знаёмых мясцінах, пабыць сам-насам з прыродай, якая памятае цябе яшчэ
малечай; 2) Ляжыць гэты белы камень тут з незапамятных часоў, і старыя
кажуць, што ад яго і назва вёскі пайшла – Белая; 3) Падвал, у якім
размяшчаўся штаб брыгады, быў надзвычай прасторны, з нізкай, літай з
бетону столлю, якую надзейна, строга па адной лініі падпіралі масіўныя
квадратныя калоны; 4) У калідоры стаяў мігатлівы паўзмрок: закаханыя
парачкі, якія занялі падаконнікі і зацішныя куточкі на лесвіцы, загадзя
паклапаціліся аб эканоміі электрычнага святла; 5) Дзень выдаўся пагодлівы,
сонечнае святло праз вокны з вітражамі напаўняла залу плямамі ўсіх колераў
вясёлкі, а пад столлю ў святле, адбітым ад чырвонай мэблі і залацістага
паркету, вітражным шклом у чырвона-залацістай гаме казачна гарэлі
плафоны.
15.Адзначце складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак, у якіх
правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі: 1) Перад тым як
сесці за стол, Міканор запрасіў і Васіля, але той адмовіўся; 2) Мерна
ўздрыгваў вагон, прыглушана гудзелі колы ды ў такт вагону хісталіся
палахлівыя цені ад лаў, ад паліц, ад здранцвелых людзей, што спалі, храплі;
3) Стомлена апусціліся моцныя спрацаваныя рукі, а пальцы, што цэлы дзень
трымалі рукаяткі сахі яшчэ ніяк не могуць разагнуцца; 4) У гаспадарчых
будынках глыбока ўздыхалі і варочаліся валы і час ад часу ржаў конь, якога
нашы салдаты пакінулі ў час наступлення: ён тады быў паранены і вельмі
слабы; 5) Памятаю, што, хоць і стаяў яшчэ люты, той дзень выдаўся на дзіва
цёплы, адліжны, дзе-нідзе нават капала са стрэх.
16.Пабудуйце схему 4-га сказа з задання 15
17.Адзначце сказы, у якіх мову абавязкова трэба браць у
двукоссе:
1) Кажа ён старэйшаму сыну, Сцяпану:
Ідзі ты, сынку, пільнаваць яблыкі.
2) Колькі людскім пакаленням свяцілі гэтыя зоркі, – разважаў сам з сабою
настаўнік.
3) Сонейка на тую пару, праз акно ўлезшы, блудзіла па хаце і, убачыўшы
Міхася, падумала:
Бедны хлопчык!
4) Дзед стаяў пануры, злосны, з жандарамі лаяўся:
Што вы тут шукаеце, чаго не палажылі?
5) Давай, – думае, – дабяруся ўжо да яго...бадай, ці дацягну да
вясны...Шмат дакучаць я яму не буду.
18.Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі пры афармленні чужой
мовы: 1) – Дрэвы, сынок, – гаварыла маці. – Упрыгожваюць наша жыццё,
дораць чалавеку радасць, робяць яго шчаслівейшым; 2) Крушынскі пазірае на
неба і думае: “Няўжо пойдзе дождж?”; 3) – Любіш кніжкі чытаць, –
запыталася Зоська; 4) – Сёння вельмі важны дзень, – прызнаўся Мікалай. –
Мяне запрасілі на сустрэчу з роднай зямлёй, з тымі людзьмі, з якімі я жыў,
быў шчаслівы; 5) Настаўнік сказаў: “Не пакідай, Сцёпка, навукі: у цябе
вялікія здольнасці да яе”.
Очень важно! Спаибо!
Объяснение:
Складаныя прыметнікі пішуцца разам, калі ўтвораны ад:
1) складанага назоўніка, які пішацца разам (светлагорскі, днепрапятроўскі, калінінградскі);
2) словазлучэння (г. зн. спалучэння галоўнага слова з залежным). Пры гэтым галоўнае слова з’яўляецца назоўнікам. Напрыклад, беласнежны (ад белы снег), даўгарукі (ад доўгія рукі), светлавалосы (ад светлыя валасы);
3) спалучэння прыметніка з прыслоўем, якія абазначаюць адно паняцце (вечназялёны, высакарослы). Калі абазначаюцца два паняцці, то такое спалучэнне пішацца асобна (занадта плаксівы, асабліва прыгожы, рэзка адмоўны, прама прапарцыянальны і інш.).
Складаныя прыметнікі пішуцца праз злучок (дэфіс), калі ўтвораны ад:
1) назоўнікаў, якія пішуцца праз злучок (буда–кашалёўскі, івана–франкоўскі);
2) раўнапраўных па значэнні слоў (беспрацэнтна–выйгрышны, гісторыка–філалагічны). Паміж такімі словамі можна ўставіць злучнік і (руска–беларускі слоўнік, ці рускі і беларускі слоўнік);
3) слоў, якія абазначаюць якасць з дадатковым значэннем (адценне якасці). Напрыклад, светла–бурачковы, горка–салёны, кісла–салодкі;
4) прыметнікаў, якія паўтараюцца (шэры–шэры, цёмны–цёмны);
5) спалучэння назоўніка з прыметнікам, якія абазначаюць напрамкі свету (паўднёва–заходні, паўночна–ўсходні);
6) прыметнікаў з першай часткай усходне–, заходне–, паўднёва–, паўночна– (паўднёва–заходні вецер, Паўночна–Курыльскія астравы, Усходне–Кітайскае мора). Калі гэтыя часткі ўваходзяць у геаграфічную назву, то ўтвораны ад яе прыметнік (не геаграфічная назва) пішацца разам. Напрыклад, Заходняя Сібір і заходнесібірскі вецер (вецер з Заходняй Сібіры), але Заходне–Сібірская раўніна (Заходняя і Сібірская раўніна);
7) лічэбніка (запісаны лічбай) і прыметніка (9–метровы, 25–кіламетровы, але дзевяціметровы, дваццаціпяцікіламетровы);
8) імені і прозвішча (васіль–быкаўскі, іван–мележаўскі, леў–талстоўскі).
Леснику было больше восьмидесяти лет, однако он был крепок, силен и бодр духом. Антипыч вел отшельнический образ жизни. Единственная, кто всегда находился рядом, это его гончая собака Травка. Она видела в нем родную душу, хозяина и друга. После смерти старика, она так и осталась жить в картофельной яме, возле полуразрушенной избушке лесника.
При жизни Антипыч изучал лес, охранял природу, охотился жителям местных деревень и делом, и советом. К старцу, со всех окраин приезжали разные люди. И каждому он с радостью уделял внимания. Безграничная доброта к окружающему миру, простота в общении и гармония с природой были неотъемлемой частью его натуры.