Келе- Дип, өзаря ви бөлісіңдер.
Балалар дәрігері, академик Камал Ормантаевтың сұхбаты
Бүгінгі бала
ертеңгі болашақ, сондықтан ұрпақ саулығы қоғамның
басты назарында болуы тиіс. Бірақ қазір балалардың денсаулығы әлсіреп
кетті», - деп жатамыз. Сол рас па?
Әр адам үшін денінің сау болуы маңызды, бәрі
ұзақ өмір сүргісі келеді. Бірақ денсаулықты күтудің
жөні бір бөлек. Біздің есебіміз бойынша аурудың
14 мың түрі бар. Әрқайсысының пайда болу себебі
әртүрлі екенін ескере отырып, көп аурудың тұқым
қуалаушылық арқылы берілетінін айтқым
ді. Баланың денсаулығы тоғыз ай бойы құрсағында
көтерген анасының денсаулығына байланысты болады.
Аурудың пайда болуының екінші себебі – тамақ ішуіне,
үшінші дене қозғалысына, төртінші
жұмыс істеу
түріне байланысты. Мысалы, көп адамдардың жүйкесі
жұқарып жүреді. Содан жүйке аурулары пайда бола-
ды. Негізі, ауру түрі көп, соның ішінде негізгілерін
айтып отырмын.
- Балаға дәріні көп берген дұрыс па?
— Мысалы, бір дәрігерге барсаң, ол саған 5-7 дәрі береді. Үш дәрігерге бар-
саң, 15-20 дәрі жазып беруі мүмкін. Оның бәрін ішу мүмкін емес. Дәрінің
өзі – химиялық у. Дәрі бір мүшеге жеткенше, барлық мүшені аралап шыға-
ды. Сондықтан дәріні көп ішкен дұрыс емес. Бірақ дәрі ішпей болмайтын
аурулар бар, мәселен, бронх демікпесі, қант диабеті, жүрек-қан тамырлар
жүйесі ауруларында дәрі ішуге мәжбүрсің. Ал бізде барлық ауруға бірден
дәрі береді.осы мәтіннен септік жалғаулы сөздерді табу
Грек тілінен бастау алатын үш түбір: ГЕО/ЭКО/ЛОГ/ия сөзіне бірікті.
Сөздің түбірін түсінік білдіретін иероглиеф ретінде қарастыруға болады.
Ортасында гректің «ойкос» яғни үй деген мағынаны білдіретін түбір сөз
орналасқан. Бұл әр түрлі деңгейдегі тірі организмдердің мекені болып
табылады: экожүйенің, ірі кеңістіктік биологиялық жүйе ретінде биомалар
және Жердің биосферасын құрайтын тірі жиынтығы туындайтын түрлері,
олардың комбинациялары болып табылады. Бұл жағдайда қарым-қатынас
және «үйдің» іші аясында және «үй» және қоршаған әлем арасында өзара
байланыс жатады. Осыдан Геоэкологияға негіз болып табылатын: сөзсіз
табиғи және әлеуметтік ғылымдар бағыттарын араласып орналасқан
ғаламдық (әлемдік) мәселелері бойынша нақты қызығушылықпен Жерді
жүйе ретінде зерттеу.
Бұл адамзат қоғамының пайда болуынан бастап «үй» болып табылады.
Алайда, соңғы жылдары, әсіресе, соңғы онжылдықта, адамзат, бұл жай ғана
өз үйлерінде өмір сүріп емес, осындай қуатты, табиғи, жалпы дүниежүзілік
күшті қоғамға айналып, өз іс-әрекеттерімен оның жекелеген құрамдас
бөліктерін жоюға дейін өзгертті. «OIKOS» түбірінде тұрған түсініктер
маңыздылығы және адамзатпен байланысты уақыттың тарихи масштабында
экспоненциалды түрде шкаласы артады. Антропогендік әсер барған сайын
қайтымсыз болып, тіпті апатты күйге ұшырап отыр. «Экология» сөзі,
негізінен, адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас кешенін айқындауы
арта түсті. Эрнст Геккель1866 жылдан бастап пайдаланып жүрген бұл сөздің
тағы бір мағынасы, тірі заттар мен қоршаған орта арасындағы өзара
тәуелділікті зерттейтін, биология бөлімі болып табылады.
"Геоэкология" сөзіндегі «гео» түбірі Гео Жерінің грек құдайының есіміне
байланысты. Ол дәстүрлі түрде Жер туралы ғылымдарды баурап, олардың
біртұтастығы мен өзара тәуелділігін нақтылай түседі. «Гео» түбірі атап
айтқанда, өңірлер мен елді мекендерді немесе процестерге байланысты төмен
иерархиялық деңгейде, құбылыстар, ортақ жер үсті, жаһандық процестерді
негізге ала отырып, тұтастай алғанда, бірінші кезекте Жерді қояды.
«Эко» түбірі табиғаттың тірі бөлігіне жатса, ал қарапайым жағдайда,
«эко» түбірі жансыз табиғат болып табылады. Осы мағынада, "геоэко"
комбинациясы шын мәнінде тірі және өлі табиғат бірлігін көрсетеді.
"Геоэко" комбинациясы, сондай-ақ біздің «үйдің», яғни Жердің жағдайы
адам әрекетіне тәуелді екенін еске түсіреді
«Логос» түбірі ғылымды немесе белгілі бір затты табиғи және әлеуметтік
1..Жасы үлкеннің сөзін бөлме – в разговоре не перебивай старших.
2. Жасы үлкеннің жолын кеспе – не пересекай дорогу старшему.
3.Ата-анаңа қайда барасыз деп сұрама – не спрашивай родителей, куда они идут.
4.Үлкенге сыртыңды беріп отырма – не садись спиной к старшему.
.5Кісі жолын кеспе – не переходи дорогу перед старшим.
6.Қонаққа берер затты сол қолмен берме – то, что даешь гостю, не протягивай левой рукой.
7.Кісіге қару кезенбе – не направляй оружие на человека.
8.Жалғыз ағашты кеспе – не руби одинокое дерево.
9.Жыңғылмен атты қамшылама – не погоняй лошадь гребенщиком.
10.Көгалды таптама – не топчи поляну.