Rен кімнің сөзі?
етеді? мұның
шешім ұсынайық,
ен айтыстың басты
тыңдалым тапсырмалары
тыңдаған үзіндідегі «көптігімді айтайын, байлығымды айтайын» деген
ақын осы сөзді не үшін айтты деп ойлайсыңда
үйінбай осы айтыста қандай қазақ рулары мен батырларын тілге тиек ете
себебін қалай түсіндірер едіңдер? бірнеш
2 бірнеше пікір білдіріп, ортақ шешім ұсына
. тыңдаған үзіндіні негізге ала отырып, қос ақынның мақсаты мен айтысты
идеясын анықтайық.
нитысты өзге жанрлармен салыстыра отырып, өзіндік ерекшеліктерін аныкта
ерін анықтайық.
лиро-эпостық жыр
өлең
айтыс
салыстыру аймағы
тақырыбы мен идеясы
кейіпкерлердің мақсаты
кейіпкерлердің сөйлеу формасы
бейнелеу құралдары
3. осы күнгі айтыстың көрнекті өкілдерін атайық. бір айтысты тыңдап, сыныпта ойтал
өткізейік.
Әйел үйдің сәні, себебі, ер адам табыс тапқанымен үйдің барлық жағдайын жасайтын әйел, тазалығын, бірлігін сақтайды, балаларын тәрбиелейді.
Әйелдің жолы үлкен, бұл жерде тек ана болғандығынан жолы үлкен.
Жақсы әйел жарының жақсысын асырар, жаманын жасырар. Мақалда айтылғандай, ер адамда жағымсыз әрекеттер болса жақсы әйел елге жария етпей өзінің жақсы мінезімен жөндейді, жаман әйел күнде ұрыс шығарып, елге жаяды. Жақсы әйел ерінің жақсылықтарын мақтаныш етіп, ерінің мерейін үстем етеді.
Әке көрген оқ жонар- яғни әке тәрбиесін көрген ер бала ер адамға лайық істердің бәрін әкеден үйреніп, өмірге дайын болады. Шеше көрген тон пішер- шеше тәрбиесін көрген қыз, анасынан көргенін өмірде қолданып, ісімен де сөзімен де алған тәрбиесін көрсетеді.
Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілерсің- бұл мақалда отбасында көрген тәрбиең қандай болса, өмірде сен де сондай болатының туралы. Мақалдардың бәрі тәрбие туралы.
Қаныш Сәтпаев туралы диалог құрастыру.
Қаныш: Биыл геолог – ғалым, профессор, академик Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен. Бұл кісі жайлы естуің бар ма?
Нұриман: Әрине, Қаныш Имантайұлы жайлы білмейтін Жезқазқған тұрғыны жоқ шығар...
Қаныш: Дұрыс айтасың. Оның қалдырған ғылыми бай мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зерттеулерінің, Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні ерекше.
Нұриман: Сірә, сенің атың осы кісінің құрметіне қойылған – ау?
Қаныш: Ия, атам мен әжем Қаныш Сәтпаевтай ғалым болсын деп атымды «Қаныш» деп қойыпты. Атым қазақ геология тарихындағы осынау ірі тұлғаның құрметіне қойылғанын мақтан тұтамын. Бұл кісінің толық өмірбаянын білемін!
Нұриман: Биыл Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен деп едің, сонда бұл кісі қашан, қай жерде дүниеге келген?
Қаныш: Қаныш Имантайұлы 1899 жылдың 12 сәуірінде қазіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында (бұрынғы Семей губерниясының Павлодар уезіндегі Ақкелін болысы) Имантай бидің отбасында дүниеге келді.
Нұриман: Ал қай жерде оқып, білім алғанын айтып бере аласың ба?
Қаныш: Әрине. Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым, кейін Шорман ауылында орналасқан мектепке қатынай бастайды. Төрт жылдық бағдарламаны үш жылда аяқтайды. 1911 жылдан бастап Павлодардағы 2-сыныпты орыс-қазақ училищесіне аттанады. Аталған білім ордасын мерзімінен бір жыл бұрын бітіріп шығады.
1914 жылы Семей мұғалімдер семинариясына түсіп, оны төрт жылда аяқтап, бастауыш мектептерге орыс тілінен сабақ беруге құқық беретін куәлікке ие болады.
Нұриман: Шынымен толықтай білетін сияқтысың ғой. Ал еңбек жолы туралы не айта аласың?
Қаныш: 1918 жылдың күзінде Алаш қалашағында ашылған, ауылдық қазақ мектептері үшін мұғалім болудан еңбек жолын бастайды.
Нұриман: Жалпы, менің білуім бойынша Сәтбаевтың геологиядан басқа ғылымдарда, мәдениет саласында, тарихта қалдырған еңбектері мол.
Қаныш: Ғұлама ғалым Ұлытау өңіріндегі басты-басты тарихи, мәдени, археологиялық ескерткіштерді зерттеді. Жезқазған – Ұлытау өңірінен көптеген этнографиялық мұраларды жинап, «Жезқазған ауданындағы көне заман ескерткіштері» атты еңбегін жазған.
Нұриман: Бұл кісі нағыз «жеті қырлы, бір сырлы» тұлға болған екен...